هفته گذشته دو زلزله نسبتا قوی در صبح و بعدازظهر شمال غربی ایران را به شدت لرزاند و منجر به مرگ چندین نفر در کشور ترکیه شد.
مرکز این زمین‌لرزه‌ها بخش قطور، شهرستان خوی در آذربایجان غربی بود و در کشورهای زیادی مثل ترکیه، ارمنستان، آذربایجان و سوریه احساس شد. در برآوردهای اولیه قدرت این زلزله‌ها ۵.۷ ریشتر اعلام شد اما بعد تخمین نشان داد که بزرگای آن‌ها ۵.۸ و ۶ ریشتر بوده است.
به گفته رئیس فوریت‌های پزشکی خوی در این زلزله ۷۵ نفر آسیب دیدند که تنها ۶ نفر از آن‌ها بستری شدند، در کشور ترکیه خسارت‌های این زلزله بیشتر بود و ۹ نفر جان خودشان را از دست دادند.
مرکز زلزله، محل زمین‌لرزه‌های پی‌درپی
موضوع عجیبی که در این حادثه بسیاری را حیرت زده کرد وقوع ۲ زلزله نسبتا قوی در یک روز در یک منطقه بود.
اما مهدی زارع، استاد پژوهشگاه زلزله‌شناسی، معتقد است، این اتفاقی عجیب در منطقه قطور نیست. او در همین رابطه می‌گوید: «منطقه‌ای که زلزله‌ها در آن رخ داد به طور کلی منطقه پرلرزه‌ای است، این منطقه، محل برخورد گسلی بین ایران، ترکیه و شمال عراق است، به این دلیل هم زلزله در این منطقه و هم قله‌های آتش‌فشانی فراوان است. اتفاقا در گذشته هم زلزله‌های پی‌درپی در این محل رخ داده بود.»
در همین منطقه منطقه در ۱۷ اردیبهشت سال ۱۳۰۹ در در ساعت ۱۴:۰۴ زمین‌لرزه ویرانگری با بزرگای ۷.۲ رخ داد که موجب تخریب وسیع شهر سلماس و روستاهای اطرافش شد، البته روز قبل در زمین‌لرزه‌ای ساعت ۱۱ صبح با بزرگای ۵.۰ در همان منطقه رخ داده بود.
البته این به معنی پایان کابوس زمین‌لرزه در آذربایجان غربی نیست، زارع در این باره می‌گوید: «شاید بشود زلزله اول را به عنوان پیش‌لرزه در نظر نظر گرفت. اما این به این معنی نیست که در این منطقه دیگر زلزله بعدی رخ نمی‌دهد. در منطقه مرزی ایران و ترکیه امکان وقوع زلزله‌های دیگر وجود دارد، چه به شکل پس لرزه، چه زلزله‌هایی با همین قدرت یا حتی قوی‌تر.»
امکان پیشبینی زلزله هفته گذشته وجود داشت؟
اما نه تنها در یک روز شهرستان خوی، شاهد زلزله‌های شدیدی بود بلکه در چند ماه اخیر هم زلزله‌های نسبتا قوی در این منطقه رخ داد. ۲۸ آبان و ۲۷ بهمن ماه در همین منطقه زلزله‌های ۴.۷ ریشتری رخ داده بود.
زارع درباره ارتباط این حوادث می‌گوید: «این سبک زلزله در این منطقه سابقه‌دار است، از سویی می‌شود گفت که دو زلزله متوسط بالای ۴.۵ ریشتر که در پهنه ای یکسان و در قاصله زمانی ٢ تا ١٦ هفته رخ دهند می‌تواند مقدمه رخداد زلزلهای با بزرگای یک درجه بیشتر یا بالاتر از اندازه زوج رخداد قبلی باشند ، در مورد حاضر این اعداد برابر با بزرگای حدود ۶ریشتر است. به همین دلیل شاید اگر زلزله‌های کوچک رصد می‌شد، شاید می‌توانستیم به نوعی پیش آگاهی در مورد احتمال بالاتر یک زلزله شدید در روزهای بعد از ٢٧بهمن٩٨ در همان منطقه برسیم. وقتی مرکز های پیشبینی زلزله در ایران تعطیل می‌شود و برای مدیریت‌های مرتبط در وزارت علوم و معاونت علمی ریاست جمهوری هیچ جای ابهامی و اشکال و پرسشی در این مورد وجود ندارد ، البته هم نباید انتظار توسعه این علم و فناوری‌های مربوطه را در ایران داشت.»
البته این موضوع به معنی پیشبینی زلزله نیست، تاکنون هیچ دانشمند و یا موسسه علمی نتوانسته یک زلزله قوی را پیشبینی کند، اما می‌توان تا حدی زمان و محل یک زلزله را حدس زد.
سازمان زمین شناسی ایالات متحده آمریکا در این باره می‌نویسد: «دانشمندان تنها می‌توانند، احتمال وقوع یک حادثه بزرگ برای چند سال را در یک منطقه محاسبه کنند.»
شرق ترکیه، آسیب‌پذیرتر از مناطق مرزی شمال غربی ایران
از سویی با این که این دو زلزله منجر به مرگ چند نفر در کشور ترکیه شد، خوشبختانه زلزله روز گذشته خسارت چندانی برای مناطق مرزی ایران نداشت.
به گفته مدیرکل مدیریت بحران استانداری آذربایجان غربی، زلزله قطور به بیش از ۳۵۰۰ واحد مسکونی در این منطقه زد و حدود ۲۸ روستا در حوالی قطور از این حادثه آسیب دیدند. اما این حادثه هیچ خسارت جانی برای ایرانی‌ها به همراه نداشت و تنها افرادی زخمی شدند.
این در حالی است که در شهر وان ترکیه بر اثر همین زلزله‌ها که مرکزشان هم در ایران بود، ۹ نفر کشته شدند.
استاد پژوهشگاه زلزله‌شناسی در این رابطه می‌گوید: «خیلی از روستاها در حاشیه وان روی رسوب‌های ضخیم لایه و بیشتر نرم ساخته شده‌اند و به همین دلیل است که با تشدید امواج لرزه‌ای با چنین خسارت‌های گسترده‌تری در این منطقه روبرو شدیم.»
او افزود: «البته ایران هم در مقابله با چنین حوادثی خیلی آسیب‌پذیر است، به طور کلی از نظر تاب‌آوری شهرهای مرزی ایران و ترکیه شبیه هم هستند و حتی در وان ترکیه شهرک‌هایی مثل مسکن مهر ایران وجود دارد و شاید بتوان برخی مناطق شرق ترکیه را از ایران هم آسیب‌پذیرتر دانست. البته باید این را هم گفت که کم توسعه‌یافته‌ترین مناطق ترکیه در شرق این کشور و در مرزش با ایران قرار دارد، در صورتی که مناطق شمال غربی ایران را نمی‌توان کم توسعه‌یافته‌ترین منطقه ایران دانست.»
منبع: شهر خبر
